Bipolar Nie Ma Drugiej Takiej Jak Ona

Czy kiedykolwiek czułeś, że emocje przejmują nad Tobą kontrolę? Jakbyś jechał rollercoasterem bez możliwości wysiadki? Jeśli tak, wiedz, że nie jesteś sam. Wiele osób zmaga się z ekstremalnymi zmianami nastroju, a dla niektórych może to być objaw zaburzenia afektywnego dwubiegunowego.

Ten artykuł jest dla Ciebie – dla osoby, która podejrzewa u siebie lub u kogoś bliskiego to zaburzenie, dla rodziny i przyjaciół, którzy chcą lepiej zrozumieć, co to znaczy żyć z tą chorobą. Postaramy się przybliżyć, czym jest bipolar, jakie są jego objawy, jak wygląda diagnoza i leczenie, oraz jak wspierać osoby, które z nim żyją. Pamiętaj, "Nie ma drugiej takiej jak Ona", każda osoba doświadcza tego zaburzenia inaczej, a zrozumienie jest kluczem.

Czym właściwie jest Zaburzenie Afektywne Dwubiegunowe?

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe (CHAD), dawniej nazywane chorobą maniakalno-depresyjną, to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się występowaniem skrajnych zmian nastroju. Te zmiany nastroju manifestują się w postaci epizodów manii (lub hipomanii, czyli łagodniejszej formy manii) i depresji. Pomiędzy tymi epizodami, osoba może doświadczać okresów stabilnego nastroju.

Warto podkreślić, że CHAD to nie zwykłe wahania nastroju, które doświadcza każdy z nas. To cykle intensywnych i długotrwałych zmian, które znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie, relacje z innymi i jakość życia. Statystyki pokazują, że CHAD dotyka około 1-2% populacji, co oznacza, że w Polsce może dotyczyć nawet kilkuset tysięcy osób. (Źródło: Narodowy Fundusz Zdrowia)

Rozróżnienie Manii i Depresji: Dwie Strony Medalu

Mania to stan podwyższonego nastroju, któremu towarzyszy zwiększona energia, aktywność, gadatliwość, poczucie własnej wartości, obniżony krytycyzm i impulsywność. Osoba w manii może podejmować ryzykowne decyzje finansowe, angażować się w niebezpieczne aktywności seksualne, czuć się wszechmocna i niewyczerpana.

Z drugiej strony, depresja w CHAD nie różni się znacząco od depresji "jednobiegunowej". Charakteryzuje się obniżonym nastrojem, utratą zainteresowań, brakiem energii, problemami ze snem i apetytem, poczuciem winy i beznadziejności, a w skrajnych przypadkach – myślami samobójczymi. Ważne jest, by pamiętać, że *depresja w CHAD wymaga specyficznego podejścia terapeutycznego, innego niż w przypadku depresji jednobiegunowej.*

Objawy CHAD: Jak Rozpoznać Sygnały?

Rozpoznanie CHAD może być trudne, szczególnie na początku choroby. Objawy są zróżnicowane i mogą różnić się u poszczególnych osób. Oto kilka kluczowych sygnałów ostrzegawczych:

Objawy Manii/Hipomanii:

• Nienaturalnie podwyższony nastrój – euforia, ekscytacja, drażliwość.
• Zwiększona energia i aktywność – bezsenność, niemożność usiedzenia w miejscu.
• Gadatliwość – mówienie szybko i dużo, przeskakiwanie z tematu na temat.
• Wzmożone poczucie własnej wartości – przekonanie o posiadaniu wyjątkowych umiejętności lub talentów.
• Impulsywność – ryzykowne zachowania, takie jak nieodpowiedzialne wydawanie pieniędzy, ryzykowny seks, nadużywanie substancji.
• Rozproszenie uwagi – trudności z koncentracją i skupieniem się na zadaniach.

Objawy Depresji:

• Obniżony nastrój – smutek, przygnębienie, poczucie beznadziejności.
• Utrata zainteresowań – brak radości z aktywności, które wcześniej sprawiały przyjemność.
• Zmęczenie – brak energii, chroniczne zmęczenie nawet po odpoczynku.
• Zaburzenia snu – bezsenność lub nadmierna senność.
• Zmiany apetytu – utrata apetytu i wagi lub nadmierny apetyt i przyrost wagi.
• Problemy z koncentracją – trudności z myśleniem i podejmowaniem decyzji.
• Poczucie winy i bezwartościowości – niska samoocena, negatywne myśli o sobie.
• Myśli samobójcze – myśli o śmierci lub samobójstwie. To sygnał alarmowy, wymagający natychmiastowej pomocy!

Ważne jest, aby obserwować siebie i swoich bliskich. Jeśli zauważysz u siebie lub u kogoś niepokojące objawy, nie ignoruj ich! Skonsultuj się z lekarzem psychiatrą lub psychologiem.

Diagnoza CHAD: Krok po Kroku

Diagnoza zaburzenia afektywnego dwubiegunowego jest procesem kompleksowym, który wymaga czasu i dokładnej oceny stanu psychicznego pacjenta przez specjalistę. Nie da się zdiagnozować CHAD na podstawie jednego wywiadu czy testu. Lekarz psychiatra przeprowadza szczegółowy wywiad, analizuje historię choroby pacjenta oraz obserwuje jego zachowanie. Czasami, w celu wykluczenia innych schorzeń, zleca się badania laboratoryjne.

Kluczowe kryteria diagnostyczne, zawarte w klasyfikacji ICD-10 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób) i DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych), obejmują:

• Występowanie co najmniej jednego epizodu manii lub hipomanii.
• Występowanie epizodów depresji.
• Wykluczenie innych przyczyn objawów (np. choroby organiczne mózgu, nadużywanie substancji).
• Ocena wpływu objawów na funkcjonowanie społeczne i zawodowe.

Pamiętaj, że samodiagnoza jest niebezpieczna. Tylko wykwalifikowany specjalista może postawić prawidłową diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.

Leczenie CHAD: Droga do Stabilizacji

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest chorobą przewlekłą, ale można ją skutecznie leczyć i kontrolować. Leczenie CHAD opiera się na dwóch głównych filarach: farmakoterapii i psychoterapii.

Farmakoterapia: Klucz do Kontroli Nastroju

Leki są podstawą leczenia CHAD. Najczęściej stosowane są:

• Stabilizatory nastroju – takie jak lit, kwas walproinowy, karbamazepina i lamotrygina. Pomagają one w ustabilizowaniu nastroju i zapobieganiu występowaniu epizodów manii i depresji.
• Leki przeciwpsychotyczne – często stosowane w leczeniu manii i psychozy.
• Leki przeciwdepresyjne – stosowane ostrożnie, ponieważ mogą wywołać manię u niektórych osób. Zazwyczaj stosuje się je w połączeniu ze stabilizatorami nastroju.

Ważne jest, aby ściśle przestrzegać zaleceń lekarza i nie przerywać leczenia na własną rękę. Regularne wizyty kontrolne u psychiatry są niezbędne do monitorowania skuteczności leczenia i ewentualnej modyfikacji dawek leków.

Psychoterapia: Narzędzie do Radzenia Sobie z Chorobą

Psychoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu CHAD. Pomaga pacjentom:

• Zrozumieć chorobę i nauczyć się rozpoznawać wczesne sygnały ostrzegawcze epizodów.
• Radzić sobie ze stresem i trudnymi emocjami.
• Poprawić relacje z innymi.
• Opracować strategie radzenia sobie z codziennymi trudnościami.
• Zwiększyć samoświadomość i poczucie kontroli nad swoim życiem.

Najczęściej stosowane formy psychoterapii w CHAD to: terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia interpersonalna i terapia rytmów społecznych.

Leczenie CHAD to proces indywidualny i długotrwały. Wymaga zaangażowania zarówno pacjenta, jak i lekarza psychiatry oraz psychoterapeuty.

Jak Wspierać Osoby z CHAD?

Wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół jest nieocenione dla osób z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym. Oto kilka wskazówek, jak możesz pomóc:

• Edukuj się – dowiedz się jak najwięcej o CHAD, aby lepiej zrozumieć, z czym zmaga się Twój bliski.
• Bądź cierpliwy i wyrozumiały – zmiany nastroju są częścią choroby.
• Słuchaj aktywnie – pozwól bliskiej osobie wyrazić swoje uczucia i obawy.
• Pomóż w przestrzeganiu planu leczenia – przypominaj o zażywaniu leków i wizytach u lekarza.
• Zachęcaj do zdrowego stylu życia – regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu mogą pomóc w stabilizacji nastroju.
• Bądź wsparciem w trudnych chwilach – oferuj pomoc w znalezieniu specjalisty lub grupie wsparcia.
• Unikaj krytyki i osądzania – pamiętaj, że CHAD to choroba, a nie wybór.
• Dbaj o siebie – wspieranie osoby z CHAD może być wyczerpujące. Upewnij się, że masz czas dla siebie i korzystasz z własnych źródeł wsparcia.

Pamiętaj, że "Nie ma drugiej takiej jak Ona", a Twoje wsparcie może być kluczowe w procesie leczenia i powrotu do zdrowia Twojej bliskiej osoby. Razem możecie przezwyciężyć trudności i zbudować lepszą przyszłość.